در چشم‌انداز کسب‌وکار امروز، داده‌ها به یک دارایی حیاتی برای سازمانها تبدیل شده‌اند. بااین‌حال، مدیریت و آنالیز حجم وسیعی از داده‌ها می‌تواند بسیار دشوار و پیچیده باشد. اینجاست که هوش تجاری (BI) و آنالیز تجاری (BA) وارد بازی می‌شوند. درحالی‌که هر دو BI و BA با داده‌ها سروکار دارند، اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند و به ابزارها و تکنیک‌های مجزایی نیاز دارند.
در این مقاله قصد داریم تا به مقایسه BI و BA پرداخته و شما را با مشخصات هر یک آشنا کنیم. هوش تجاری یا BI به ابزاری گفته می‌شود که در حوزه درک و هدایت فعالیت‌های کسب‌وکارهای تجاری در حوزه‌های مالی، عملیاتی، بازاریابی و همچنین برنامه‌ریزی استراتژیک است. هوش تجاری تاریخچه‌ای از عملیات انجام شده در گذشته را جمع‌آوری می‌کند. درحالی‌که آنالیز تجاری یا BA در حوزه بررسی و به‌کارگیری این داده‌ها برای حل چالش‌های فعلی سازمان همچنین پیش‌بینی و پیشگیری از مشکلات احتمالی در آینده خواهد بود. حال بیاییم ببینیم که کدام یک از این دو پارامتر اهمیت بیشتری برای یک کسب‌وکار دارند و کدامیک می‌توانند در راستای اهداف سازمان تأثیر بیشتری داشته باشند.
مقایسه BI و BA، هوش تجاری چه تفاوتی با آنالیز تجاری دارد؟
در بحث مقایسه BI و BA باید بگوییم که هوش تجاری و آنالیز تجاری تفاوت‌های مهم و بنیادینی را نسبت به هم دارند. هر کدام بر جنبه‌های مختلفی از کسب‌وکار و توسعه آن تمرکز دارند و این جنبه‌ها باعث می‌شود تا نسبت به یکدیگر متفاوت باشند. البته این دو شباهت‌هایی را نیز نسبت به یکدیگر دارند که در مواردی شاید بر این نظر باشیم که این دو نسبت به دیگر همپوشانی دارند. بااین‌حال، تفاوت‌ها هم کم نیستند و باعث شده‌اند تا هر کدام به روشی متفاوت برای بررسی عملکرد سازمان های تجاری مورداستفاده قرار بگیرند. در ادامه با موارد مختلف مقایسه BI و BA آشنا خواهید شد.
مقایسه BI و BA: تعاریف
در اولین مورد از مقایسه BI و BA، به بررسی تعاریف دقیق هر کدام می‌پردازیم. هوش تجاری به فرایندی گفته می‌شود که به‌منظور جمع‌آوری و آنالیز داده‌ها برای اتخاذ تصمیمات کلیدی در سازمانها مورداستفاده قرار می‌گیرد. هوش تجاری در تمامی رده‌های یک سازمان قابل‌استفاده است. از رده‌های مدیریتی گرفته تا مدیران اجرایی و حتی کارمندان جز می‌توانند از این سیستم استفاده کنند. این در حالی است که آنالیز تجاری به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از هوش تجاری شناخته می‌شود که به کمک استفاده از تکنیک‌های تحلیل آماری، می‌تواند بینشی درباره نحوه استفاده مشتریان محصولات یا خدمات شرکت ارائه دهد.
آنالیز تجاری، شاخص گویاتری نسبت به هوش تجاری است.
در مقایسه BI و BA از بابت کیفیت اطلاعات آنالیز شده توسط این دو روش باید بگوییم که BA شاخص گویاتری نسبت به BI خواهد بود. آنالیز تجاری در راستای نشان‌دادن داده‌های مختلف و همچنین آمار رشد یا سقوط به‌صورت چندبعدی کار می‌کند. بدین صورت که آنالیز تجاری ماهیتی توصیفی‌تر و گسترده‌تر را نسبت به هوش تجاری دارد.
درحالی‌که در مقایسه BI و BA در این مورد باید بگوییم که هوش تجاری یک آیتم تخصصی‌تر بوده و در راستای پردازش داده‌های ساختاریافته و بدون ساختار مورداستفاده قرار می‌گیرد. هوش تجاری به بررسی آنالیز داده‌های تاریخی و به زمان حال پرداخته و یک بینش جامع درباره شرایط کسب‌وکار، عملیات جاری، نیازها و اولویت‌های مشتری به شما می‌دهد.
مقایسه BI و BA در فناوری و ابزارها:
در مقایسه BI و BA می‌توانیم به بررسی تفاوت آن‌ها در فناوری و ابزارهای مورداستفاده هم بپردازیم. BI بر جمع‌آوری، آنالیز و گزارش داده‌ها برای حمایت از تصمیم‌گیری تمرکز دارد. این امر از طریق استفاده از فناوری‌هایی مانند MicroStrategy، Tableau و Power BI برای ایجاد گزارش‌ها و تجسم‌هایی است که به ذی‌نفعان کمک می‌کند تا روندها و الگوها را در داده‌ها درک کنند. ابزارهای BI به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که حجم زیادی از داده‌های ساختاریافته را مدیریت کرده و دسترسی آنی به اطلاعات حیاتی را فراهم کنند.
از سوی دیگر، BA با شناسایی نیازهای تجاری، تعریف نیازمندی‌ها و ارائه راه‌حل‌هایی برای رفع این نیازها سروکار دارد. BA شامل طیف وسیعی از ابزارها و فن‌هایی مانند نمونه‌سازی، مدیریت وظایف و ابزارهای مدیریت کار است. BA بیشتر بر درک زمینه و الزامات کسب‌وکار تمرکز دارد تا آنالیز داده‌ها.
BI محدودیت‌هایی دارد که BA ندارد:
در مقایسه BI و BA باید بگوییم که BI محدودیت‌هایی دارد که BA فاقد آن‌هاست. یکی از چالش‌های اصلی که هوش تجاری با آن مواجه است، در مواجهه با داده‌های نیمه‌ساختاریافته یا بدون ساختار است. داده نیمه‌ساختاریافته نوعی داده است که از فرمت از پیش تعریف شده یا سازگار پیروی نمی‌کند. پردازش و آنالیز داده‌های نیمه‌ساختاریافته یا بدون ساختار توسط ابزارهای هوش تجاری دشوار است، زیرا آن‌ها فاقد ابزار استانداردی هستند که بتواند چنین داده‌هایی را مدیریت کند.
بااین‌حال، تحلیلگران تجاری نباید نگران این مشکل باشند، زیرا کار آن‌ها تنها به داده‌ها وابسته نیست. بلکه آن‌ها از مهارت‌ها و روش‌های خود برای تفسیر و تبدیل داده‌ها به بینشی تجاری استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین با تعریف الزامات داده و استانداردهای کیفیت به هوش تجاری کمک می‌کنند.
تفاوت دیگر بین BI و BA در میزان تمرکز آن‌ها بر تصمیم‌گیری است.
یکی دیگر از موارد مقایسه BI و BA ، در تفاوت آن‌ها در میزان تمرکز بر تصمیم‌گیری است. BI اطلاعاتی در مورد داده‌ها ارائه می‌دهد، اما نمی‌تواند داده‌ها را ایجاد یا تبدیل به بینش کند؛ زیرا این کار یک تحلیلگر است. BA بیشتر بر آینده متمرکز است؛ زیرا داده‌های به‌دست‌آمده توسط واحدهای BI را آنالیز می‌کند تا بهترین راهکارها را برای اجرای بهتر عملیات در آینده کشف کند.
همچنین در مقایسه BI و BA باید بگوییم که BA نسبت به BI برای تصمیم‌گیری بسیار مهم‌تر است؛ زیرا الگوهای رشد، تغییرات اقتصادی و بازار را مطالعه می‌کند و بر اساس تاریخچه شرکت، عملکرد فعلی و اولویت‌بندی‌های آن تصمیمات آگاهانه ای را اتخاذ می‌کند. شرکت‌های بزرگ تقریباً به طور کامل به تیم تحلیلگران ماهر خود وابسته هستند که می‌توانند یک چالش پیش رو یا نوسانات بازار یا حتی کاهش سهام را پیش‌بینی کنند، زیرا از طریق ابزارهای BA به داده‌های ساختاریافته و بدون ساختار دسترسی دارند.
BI و BA در چشم‌انداز و دامنه خود متفاوت هستند:
هوش تجاری عمدتاً بر ارائه بینش‌های فوری و عملی بر اساس داده‌های فعلی متمرکز است. هوش تجاری از داده‌کاوی، گزارش‌دهی و پردازش تحلیلی برای ایجاد استراتژی‌ها و تصمیمات تجاری بهتر استفاده می‌کند. از سوی دیگر، آنالیز تجاری یک فرایند مداوم و تکراری است که هدف آن بهبود عملکرد و نتایج کسب‌وکار در بلندمدت است. تحلیلگران کسب‌وکار از بینش‌های ایجاد شده توسط هوش تجاری برای ارزیابی و مقایسه گزینه‌ها و سناریوهای مختلف برای آینده استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین با شناسایی نیازها و اهداف کسب‌وکار به هوش تجاری کمک می‌کنند.
گزارش‌دهی در مقابل تجزیه‌وتحلیل دقیق:
BI در درجه اول بر روی گزارش داده‌های شرکت متمرکز است، درحالی‌که BA بیشتر به استفاده از این بینش‌ها برای افزایش ارزش تجاری توجه دارد. ابزارهای BI برای ارائه داده‌ها در قالبی واضح و مختصر طراحی شده‌اند و درک و تفسیر آن را برای مدیران و سایر کاربران غیرفنی آسان می‌کنند. گزارش‌های BI اغلب شامل نمودارهایی هستند که روندها، الگوها و ناهنجاری‌ها را در داده‌ها برجسته می‌کنند. این گزارش‌ها برای تصمیم‌گیری ضروری هستند؛ زیرا تصویری از وضعیت فعلی کسب‌وکار را ارائه می‌دهند.
از سوی دیگر، BA فراتر از یک گزارش‌دهی ساده است. BA شامل تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برای شناسایی فرصت‌های بهبود، توسعه استراتژی‌هایی برای پرداختن به چالش‌های تجاری و بهینه‌سازی فرایندها است. گزارش‌های BA اغلب شامل تجزیه‌وتحلیل دقیق موضوعات یا فرصت‌های خاص و همچنین توصیه‌هایی برای نحوه رسیدگی به آن‌ها می‌شود.
استراتژی جدید در مقابل استراتژی تجزیه‌وتحلیل موجود:
BI معمولاً به‌عنوان بخشی از یک استراتژی تحلیلی موجود استفاده می‌شود. ابزارهای BI اغلب در سیستم‌ها و فرایندهای موجود ادغام می‌شوند و ترکیب آن‌ها در استراتژی کلی سازمان را آسان می‌کنند.
در مقایسه BI و BA از این بابت باید بگوییم که BA اغلب به‌عنوان بخشی از یک استراتژی تحلیلی جدید استفاده می‌شود. BA نسبت به BI به رویکرد جامع‌تری برای تجزیه‌وتحلیل نیاز دارد. BA ممکن است شامل توسعه منابع داده جدید یا ادغام منابع موجود در یک پلتفرم یکپارچه باشد. BA همچنین ممکن است شامل توسعه مدل‌ها یا تکنیک‌های تحلیلی جدید باشد که متناسب با نیازهای خاص سازمان است.
تحلیلگران در مقابل مدیران:
یکی دیگر از موارد تفاوت و مقایسه BI و BA این است که BI معمولاً توسط مدیران و سایر کاربران غیرفنی استفاده می‌شود. ابزارهای BI به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کاربرپسند و شهودی باشند و تفسیر داده‌ها و تصمیم‌گیری آگاهانه را برای مدیران آسان کنند.
در مقام مقایسه BI و BA باید بگوییم که BA معمولاً توسط تحلیلگرانی استفاده می‌شود که درک عمیقی از داده‌ها و زمینه آن دارند. BA شامل توسعه مدل‌ها و تکنیک‌های تحلیلی پیچیده است که به مهارت‌های تخصصی در آمار، ریاضیات و علوم کامپیوتر نیاز دارد. گزارش‌های BA اغلب شامل تجزیه‌وتحلیل دقیق موضوعات یا فرصت‌های خاص و همچنین توصیه‌هایی برای نحوه رسیدگی به آن‌ها می‌شود.
کدام را انتخاب کنیم، هوش تجاری یا آنالیز تجاری؟
هوش تجاری و آنالیز تجاری هر دو به حوزه تجارت مرتبط هستند، اما یکسان نیستند. متخصصان هوش تجاری معمولاً مسئول ارائه توصیه‌هایی بر اساس تجزیه‌وتحلیل داده‌های خود و ایجاد هرگونه تغییر ضروری هستند که می‌تواند عملکرد را در یک سازمان بهبود بخشد.
متخصصان آنالیز تجاری مسئول شناسایی راه‌هایی هستند که فرایندها را می‌توان بهبود بخشید یا ساده کرد تا کارآمدتر از قبل اجرا شوند. این امر می‌تواند به معنای یافتن راه‌هایی برای کاهش هزینه‌ها در عین افزایش بهره‌وری یا بهبود رضایت مشتری از طریق روش‌های ارائه خدمات بهتر باشد.
بنابراین کدام یک را باید انتخاب کنیم؟ خوب، هر دو مزایایی دارند! به‌عنوان‌مثال، هوش تجاری بینشی را در مورد اینکه استراتژی‌های خاص در یک سازمان چقدر خوب کار می‌کنند، ارائه می‌دهد. بااین‌حال، آنالیز تجاری ممکن است به شناسایی مناطقی که آن استراتژی‌ها نیاز به بهبود دارند کمک کند. در مجموع انتخاب بین این دو به نیازهای سازمان مطبوع شما بستگی خواهد داشت.
